Tot 2012 waren gemeenten verplicht ontheffing te verlenen voor langdurig gedoogde, onrechtmatige bewoning van een recreatiewoning. Men kon zich op dit adres definitief huisvesten. Deze ontheffing was bedoeld voor mensen die zich sinds 31 oktober 2003 in een recreatiewoning bevonden en deze sindsdien onafgebroken hebben bewoond. Vanaf januari 2012 is het per wet vastgesteld dat het beleid voor de bewoning van recreatiewoningen per gemeente kan worden bepaald.

Zij kunnen hiervoor het persoonsgebonden overgangsrecht gebruiken als mensen er al voor 2003 woonden. Daarnaast kunnen zij gebruikmaken van een uitsterfregeling, waarbij gedurende de planperiode iemand mag blijven wonen in een recreatiewoning, waarna dit gebruik, als het langer dan één jaar wordt onderbroken, niet mag worden hervat. En tot slot kan een gemeente permanent wonen legaliseren. Maar daarvoor moeten gemeenten dus wel de juiste motivering volgen en aan de ladder voor duurzame verstedelijking voldoen. Besluit een gemeente om de bestemming ‘recreëren’ niet te wijzigen dan zijn zij ook verplicht te handhaven. De woning mag in dat geval maar een beperkte periode bewoond worden en er moet een handhavingsprocedure gestart worden. Wat beperkt bewoond inhoudt verschilt per gemeente. De ene gemeente hanteert een termijn van niet langer dan 6 maanden, terwijl men de recreatiewoning in een andere gemeente zelfs tot 9 maanden per jaar mag gebruiken.

In het bestemmingsplan is dit vastgelegd. De reden is dat deze huizen zich bevinden in het buitengebied dat bedoeld is als recreatiegebied. Door permanent bewonen van deze huizen toe te staan, neemt het aantal beschikbare recreatiewoningen voor het toerisme af. Een gevolg is dat er meer huizen moeten worden gebouwd in deze buitengebieden om recreatie toch mogelijk te maken. Door nog meer te bouwen, wordt de rust in deze gebieden verstoort. Daarnaast is er ook nog een bouwtechnische reden: aan huizen waar men permanent in woont worden andere (zwaardere) bouwkundige eisen gesteld.